شیخ سعید پالوشیخ سعید پالو، یا پیران از علما و مشایخ مبارز ترکیه در قرن چهاردهم هجری/ بیستم میلادی می‌باشد. ۱ - قیام علیه مصطفی کمالپس از به قدرت رسیدن مصطفی کمال در ترکیه به تدریج سیاست اسلام زدایی از جامعه، زندگی و فرهنگ ترکیه آغاز گردید و صورت قانونی یافت. این سیاست به جریحه دار شدن احساسات بسیاری از مردم، روحانیون و پیروان طریقت‌ها انجامید. از همین رو در اوایل ۱۳۴۴ ق/ ۱۹۲۵ شیخ سعید پالو (از اهالی کردستان ترکیه) به همراه چهار صد تن از مریدانش (از درویشان نقشبندی و قادری) در روستاهای کردنشین قیام کرد. شیخ سعید هدف خود را بازگشت به روزگار خلافت خواند، روزگاری که به زعم او مسلمانان از کرد و ترک، همدل و یگانه زیر سایه خلیفه زندگی شایسته‌ای داشتند و از غرور قومی و برتری جویی ملی نشانی نبود. قیام شیخ سعید، شهرهای دیاربکر، و الزیغ و چند شهر دیگر را فراگرفت. از آنجا که این جنبش در میان گروه‌های محافظه کار استانبول و سایر مناطق کشور هواداران بسیاری یافت، مصطفی کمال برای سرکوب قیام، پیش از آنکه به صورت نقطه اتکاء و امیدی برای یک واکنش سراسری بر ضد جمهوری نوپای ترکیه درآید، قاطعانه وارد عمل شد. ۲ - سرکوب قیام شیخ سعیددر ۱۳ مارس آن سال عصمت اینونو، نخست وزیر شد. وی مجلس را مجبور کرد که قانون اعاده نظم را اعلام دارد (۴ مارس ۱۹۲۵). بنابراین قانون، حکومت برای مدت دو سال عملا از یک قدرت مطلقه واقعی برخوردار گردید و دادگاه‌هایی مستقل، دوباره در آنکارا و ولایات شرقی ایجاد شد تا شورشیان را به تناسب جرم‌هایی که مرتکب شده‌اند، پس از محاکمه، زندانی یا اعدام کنند. چندی نگذشت که قیام کنندگان سرکوب شدند. ۳ - دستگیری و اعدامشیخ سعید و همدستن اصلی وی نیز دستگیر (۱۵ آوریل) و پس از محاکمه در دادگاه مستقل شرق محکوم به اعدام شدند و در ۲۹ ژوئن ۱۹۲۵ او و چهل تن از مریدانش به دار آویخته شدند. [۱]
استانفورد جی، تاریخ امپراتوری عثمانی و ترکیه جدید، ج۲، ص۶۳۲-۶۳۳.
[۲]
رابرت اولسن، قیام شیخ سعید پیران (اغلب صفحات).
[۳]
«دین و دولت در ترکیه، از تنظیمات تا امروز»، نگاه نو، ش۲۵.
[۴]
«دین و دولت در ترکیه، از تنظیمات تا امروز»، نگاه نو، ش۲۰.
۴ - پانویس
۵ - منبعدانشنامه های انقلاب اسلامی و تاریخ ایران، برگرفته از مقاله «شیخ سعید پالو». رده‌های این صفحه : تراجم | مبارزان ترکیه
|